ایده بازی خلاقانه قصههای قرآنی در واقع روش حفظ مفهومی کاربردی قرآن برای خردسالان است که از سن 4 سال تا 9 سال را شامل میشود و گاها برای سنین دبستان به ویژه در امر حفظ قرآن هم کاربرد دارد.
ایده: بازی خلاقانه قصههای قرآنی با هدف آموزش مفاهیم قرآنی به خردسالان با روش بازی و نمایش قصه سورههای قرآنی
سابقه اجرای ایده: ایده حاضر بالای 20 سال است که تجربه اجرا دارد. این قصهها توسط آقای حسين همتی، مدرس و ممتحن دورههای تربيت معلم و مربی پيشدبستانی آموزش داده شده و با همکاری و کمک ایشان این قصهها پرورش یافته و مربیان به فراخور کلاس تغییراتی میتواند ایجاد شود. این ایده در موسسه درالتحفیظ القرآن الکریم به اجرا درآمده است و موفقیتهای زیادی را در آموزش قرآن به خردسالان کسب کرده است.
توضیح تفصیلی ایده
ایده «بازی خلاقانه قصههای قرآنی» در واقع همراه با قصه و نمایش و بازی هست و بچهها به صورت خیلی مستقیم اون طور که بخواهند اذیت بشوند با قرآن آشنا نمیشوند. به نحوی که انقدر در کلاس بازی میکنند بیشتر طعم شیرین آن بازی را حس میکنند تا موارد دیگر.
یک اشل کاری توسط معلم ایجاد میشود. تقسیمبندی برای انجام فعالیتها در بازههای زمانی. مثلا چه مقدار ورزش میکنند، چه مقدار بازی، چه مقدار تدریس ولی نحوه تدریس به این صورت است که معلم یک قصه را تعریف میکند قبل اینکه حتی بخواهد به بچهها بگوید که میخواهیم کدام سوره را، مثلا تبت یا فیل را تدریس کنیم. اصلا صحبتی از سوره به میان نمیآید و درواقع معلم شروع به قصه گفتن میکند و در متن قصه کلمات کلیدی هم به کار رفته است. کلمات کلیدی درواقع کلیدواژه بچهها خواهد شد تا در روند قصه مدام آن را بشنوند و با مفهوم سوره آشنا شوند. این روش با حافظه شنیداری بچهها کار میکند و بچهها میتوانند کلمات را یاد بگیرند. بعد از اتمام قصه معلم تمام آیات را با بازی میخواند و در حین خوانش قصه به محتوای تدریس فلش بک میکند. کاردستیها به فراخور موضوعات اضافه میشوند.
نکته مهم این است که در قصه، بچهها همزمکان با تعریف قصه، آن را مرحله به مرحله بازی میکنند بدون اینکه از قبل بدانند و در موقعیت قرار میگیرند. مربی کمک میکند. بعضی بچهها خجالتی هستند اما بازی حین قصه هم ارتباط معلم و بچهها را تقویت میکند، هم بچهها را وارد فعالیت جدی میکند. زبان طنز به درآوردن بچهها از خمودی و رکود کمک میکند. خوب در تلاش و فعالیت و بازی است نه نشستن و تکرار کردن. این به تقویت ضمیر ناخودآگاه بچهها کمک میکند. بعد از بیان قصه، به وسیله بازی و کاردستی و نقاشی و امکانات موجود، در واقع ارائه قصه انجام و تکمیل میشود. در پایان بازی و پرسشهای انفرادی انجام خواهد شد. ترجیح این است هر دو روز کلاس، بچهها یک هدیه کوچک هم دریافت کنند البته نه به این میزان که شرطی شوند.
این قصه و روش کار بالای 20 سال است که تجربه اجرا دارد. این قصهها توسط آقای حسین همتی آموزش داده شده و با همکاری و کمک ایشان این قصهها پرورش یافته و مربیان به فراخور کلاس میتوانند تغییراتی ایجاد کنند.
نمونه اجرا : بازی و نمایش سوره مبارکه کوثر
تدریس سوره کوثر ترجیحا باید به صورت مصور باشد یعنی از قبل تصاویری از سوره کوثر داشته باشید. بچهها تصویر را بسیار دوست دارند و با تصویر ارتباط خوبی برقرار میکنند. پس سعی کنید، نقاشی داشته باشید. کتابهایی برای سوره کوثر هست که نقاشیهای خیلی خوبی دارد. میتوانید از آنها استفاده کنید، پرینت رنگی بگیرید، خیلی باسلیقه، روی مقوا نصب کنید که دوام داشته باشد یا لمینت کنید یا اگر خانه قرآنی به شما هزینه میدهد چاپ کنید و با مگنت روی تخته بچسبانید. تا بچهها با شما به صورت بصری ارتباط بگیرند.
در ابتدای تصویر، روی تخته، یک قبر میکشیم و به بچهها میگوییم: بچهها پیامبر قبلا پسرهای زیادی داشتهاند که فوت شدهاند. وقتی پیامبر از اینجا بلند شدند بروند سمت مسجد، یه آدم بدجنسی آنجا بود به نام عاص ( میتوانید اسم او را نگویید) که وقتی پیامبر را کنار قبرل پسرشان دید، شروع کرد به خندیدن و مسخره کردن. که ببینید این پیامبر را میبینید بچه نداره، بدون پسر است، دم بریده است. خدا به او حتی یک پسر نداده که بخواهد نسل او را ادامه دهد. چطور پیامبر ماست؟ بقیه هم میگفتند و میخندیدید.
در ادامه برای بچهها توضیح بدهید که: بچهها! کسانی که پسر نداشته باشد، به آنها ابتر میگویند، اما خیلیها هستند که پسر ندارند ولی آدمهای کاملی هستند. نیاز نیست آدمها حتما بچه داشته باشند. این اتفاق میتواند برای همه بیافتد. ابتر یعنی دم بریده! و قدیمها کسانی را که فرزند پسر نداشتهاند ابتر میگفتند. بعد اینجا یک دانه مار میکشیم و دم مار رو جدا میکنیم یا پاک میکنیم. بچهها میدانید این مار چی شد، ابتر شد. میتوانید یک کاردستی هم در کلاس استفاده کنید. به صورت نواری مار درست کنید. این یک کاردستی برای کلاس شما بشود.
پیامبر از حرف مردم ناراحت میشدند. خیلی حرفشان زشت بود. ابتر خیلی حرف بدی بود. نباید این حرف را به پیامبر میزدند. تا اینکه خدا به پیامبر گفت: پیامبر غصه نخوری. ما میخواهیم به تو یه دختر خوب، یه دسته گل بدیم. و خدا به پیامبرش یه دختر داد. بعد به پیامبر گفتند: ما به تو کوثر دادیم. یعنی خیر فراوان دادیم. و به بچهها توضیح میدهیم که خدا به او کوثر داده است و حضرت فاطمه را به بچهها معرفی میکنیم. بعد توضیح میدهیم که خب بچهها حالا که خدا به پیامبر یه دختر خوب دادند. اولی اش چیه؟ اگر گفتین؟ اولیش این هست که پیامبر گفتند که برای شکرگزاری نماز بخون. بعد خواستند که شتر قربانی کند.
اینجا شما در کلاس دو کار عملی دارید: 1.نماز خواندن به صورت جماعت، 2.اگر بچه های کوچک هستند، قربانی کردن را کامل توضیح بدهید. یادمان باشد شتر را نحر میکنند ن هقربانی. برای همین خیلی کلی توضیح دهید. ولی اگر بزرگتر بودند خیلی لطیف برایشان توضیح بدهید.
برای بچهها بگوییم عاص که پیامبر را ابتر صدا میزد، 9 پسر داشت، همه پسرهاش را از دست داد و اسمی هم از او نماند. اما همه 12 امام ما از فرزندان حضرت زهرا دختر پیامبر هستند و به این صورت نسل پیامبر ادامه پیدا کرد. نسلشان هنوزم که هنوز است ادامه دارد.
همچنین کلمات کلیدی سوره را هم برای بچهها روشن کنید و در طول قصه بارها استفاده کنید:
کلمه کوثر یعنی خیر فراوان، و خیر عظیم.
کلمه ابتر یعنی دم بریده
کلمه ونحر: یعنی شتر قربانی کردم
فصل: نماز خواندن.
یعد میتوانید دو نمونه شعر برای بچهها بخوانید و آنها را بیشتر با سوره کوثر آشنا کنید.
برا اینکه این سوره بهتر جا بیافتد چند کاردستی انجام میدهیم. یکی از کاردستیها درست کردن کاغذ است. کاغذ را به صورت نوارهای باریک برش میدهیم و حلقهها را کنار هم می گذاریم و تبدیل به مار میکنیم آن را. یا اینکه یک نوار باریک حالت بادبزنی تا میکنیم که شبیه مار میشود. کاردستی دیگر درست کردن مهر و تسبیح است که با درست کردن آن قسمت فصل را جا بیاندازید. در حین درست کردن این کاردستی آسیات را بخوانید و از بچه ها بخواهید آیات را تکرار کنید و تمام قسمتهای سوره را با نمایش جلو ببرید. زیباترین حالت خلاقانه آن ایجاد یک صحنه زیبا است. یک نوزاد داخل گهواره و نورپردازی و پارچههایی که داریم و موقع شعر خواندن عروسک را بغل کنید و این حس را منتقلا کنید تا بچهها عینی به این حس برسند. حتی برای آموزش مهر و تسبیح هم حتی از نی هم میتوانید استفاده کنید. یعنی اگر نتوانید سر کلاس از گل سفال استفاده کنید از نی پلاستیک مناسب برش بزنید و یک دو تسبیحات حضرت زهرا حداقل 34 مورد را درست کنید تا بچهها انجام بدهند. با تسبیح و نخ کاموا و نی خوردشده کوچک میتوانید خیلی راحت درست کنید و با بچهها بازی کنید. زمان خواندن سوره شما باید در حین بازی و کاردستی باشد.